Her gün 100 saniye kitap okumaya karar verdiniz ve bunu günlük olarak %1 artırdığınızı farz edelim. 1 yıl sonunda günlük ne kadar okumaya başlarsınız?
Hesaplamakla uğraşmayın, ben söyleyim 37,78 kat.
Günlük 3778 saniye (62,96 dakika, yani bir saatten birkaç dakika fazla).
Günlük sadece %1 gelişme göstererek böyle bir seviyeye gelmek inanılmaz. Finans bilenler için bileşik faiz gibi bir şey aslında.
Bunun tam terside olabilir tabii ki. Her gün %1 daha kötüye giderseniz ne olur?
Günlük 00,03 saniye seviyesine kadar inersiniz.
Yeni bir alışkanlık kazanıp onu her gün %1 artırmak çok mantıklı geliyor değil mi? Kağıt üstünde her şey çok iyi. 1 yıl sonunda 37 kat fazla seviyeye ulaşabiliyoruz.
Peki yeni bir alışkanlık kazanmak ve bunu sürekli her gün %1 artırmak sizce kolay mı?
3 ay önce spor salonuna yazıldım. Bütün bir yıl gideceğimi planlayarak 1 yıllık abonelik aldım. Hedefim sağlıklı bir vücuda sahip olmak ve kaslarımı güçlendirmekti. Gaza gelmiştim ve plan yaptım. Haftada 3 gün gidecek ve 1-2 saat spor yapacaktım. 13 yıl düzenli spor yaptıktan sonra son 5 yıldır spor yapmayı bırakmıştım. Spora küsmüştüm aslında ve vakit kaybı olarak görüyordum. Ama bir yandan da kaslarımın eridiğini görüyor ve rahatsızlık hissediyordum. Sağlıksız olmak mutsuzluk veriyordu.
Neyse ki bir şekilde planladığım şekilde haftada 3 gün salona gitmeye başladım ama 1 ay dayanabildim sadece ve gitmeyi bıraktım. Son iki aydır spor salonuna boşuna para veriyorum.
Şimdi Atomik alışkanlıklar kitabını okuduğumda anlıyorum ki yanlış yapmışım. Bir alışkanlık kazanmak benim yaptığım gibi olmuyormuş. Bir sürü hata yapmışım aslında ve o yüzden gitmeyi bırakmışım.
İnsan yaptıklarının sonuçlarını hemen görmek istiyor ve göremeyince o alışkanlığı hemen bırakıveriyor. Benim gibi spora başlayan herkes birkaç hafta içinde gözle görülür değişiklikler istiyor. Göremeyince de sporu bırakıyor. Zaten spor salonları da bunu bildiği için 1000 kişilik spor salonu için 10.000-20.000 kişiye satış yapıyorlar. Biliyorlar ki kayıt olanların çoğu gelmeyecek. Salonlar sistemini insanların gelmemesine göre kurmuşlar. Her kayıt olan gelmek istese salonda çalışacak alet kalmaz.
Aslında bir alışkanlık kazanmak için bu konuyu başlangıçta çözmek lazım. Zihniyetimizi değiştirmemiz gerekiyor. Bir örnekle anlatayım.
Şimdi bir tencereye su koyun ve ısıtmaya başlayın. Suyun derecesi gittikçe artıyor değil mi?
10 derece, 20, 30, 40, … 80, 90 derece
100 dereceye gelene kadar kaynama olmuyor. Çünkü deniz seviyesinde (1 atmosfer basınçta) su 100°C'de kaynıyor. 90 dereceye geldiğinde su kaynamıyor, yani gözle görülür bir gelişme yok. 90 dereceye geldiğinde su kaynamadı ama hiç ısınmadı diyebilir miyiz?
Elbette hayır.
0 dereceden 90 dereceye kadar çıktı ama o anda tencerenin altını kapatırsanız su kaynamamış olur.
İşte aynen böyle de insanlar bir alışkanlık kazanmak istediğinde hemen sonuç görmek istiyor ama suyun bir kaynama noktası olduğu gibi kaslı bir vücuda sahip olmak gibi hedeflerinde belli bir zamana ihtiyacı var.
Bu konuda bambu ağaçları da çok güzel örneklerdir. Toprağın altına dikildikleri ilk 5 yıl hiç görülmezler. Bu süre içerisinde öyle derin bir kök kazarlar ki, 5 yılın sonunda toprağın üstüne çıktıklarında 6 haftalık çok kısa bir sürede 26-27 metre uzunluğa erişirler.
Burada benim de ve birçok insanın da yaptığı en önemli hata sonuçlara odaklanmaktır.
Atomik alışkanlıklar kitabından öğrendiğim en önemli konu;
Sonuçlara değil, sistemlere odaklanmak. Hatta onun da ötesine geçerek kimliğe odaklanmak.
Hedefler ulaşmak istediğiniz sonuçlarla ilgilidir, sistemler ise o sonuçlara giden süreçler ile ilgili. O yüzden daha iyi sonuçlar istiyorsanız hedef koymayı unutun, onun yerine sisteminize odaklanın.
Ben bir girişimciyim ve şirketimin değerini 2030 yılına kadar 1 milyar dolar seviyesine çıkarmak istiyorum. Hedefim değerlemeyi 1 milyar dolar seviyesine çıkarmak ama buna değil, bu sonuca ulaşmak için sistemlere odaklanmam lazım. 1 milyar dolar seviyesine ulaşmak için ürün geliştirme süreçleri, pazarlama süreçleri, satış süreçleri gibi sistemlere odaklanmam lazım.
Bununla neyi kastediyorum? hedef koymak mantıksız mı?
Elbette hayır, hedefler bizim kutup yıldızımız. Hedefler bir yön belirlemede çok önemlidir ama hedeflerinizi düşünmek için çok fazla zaman harcayıp, sistemlerinize çok az zaman harcadığınızda birçok problem çıkacaktır. İnanın bana, sonuçta hedefe de ulaşamayacaksınız.
Alışkanlıklarınızı değiştirmekte sıkıntı çekiyorsanız sorun siz değilsiniz. Sorun sistemdir. Kötü alışkanlıklar siz değişmek istemediğiniz için değil, değişim yolunda yanlış sistemi seçtiğiniz için tekrarlanır.
Şimdi gelelim kimlik konusuna.
Sonuç, elde ettiğiniz şeydir. Süreçler yaptıklarınız. Kimlik ise inandıklarınız.
Çoğu insan alışkanlık değiştirme sürecine ne elde etmek istediğine odaklanarak başlar. Bu bizi sonuca dayalı alışkanlıklara götürür. Daha mantıklı olanı ise kimliğe dayalı alışkanlıklar inşa etmektir. Bu yaklaşımda işe kim olmak istediğimize odaklanarak başlarız.
Şimdi sigaraya direnen iki insan düşünün. Sigara ikram edildiğinde birinci kişi “Hayır, teşekkürler sigarayı bırakmaya çalışıyorum” diyor. Kulağa mantıklı bir cevap gibi geliyor ama aslında bu kişi başka bir şey olmaya çalışan bir tiryaki olduğunu düşünüyor. Aynı inançları taşırken davranışların değişmesini umuyor.
İkinci kişi ise teklifi “ Hayır teşekkürler, ben sigara içmem” diyerek geri çeviriyor. Arada küçük bir kayma var ama bu beyan kimlikte küçük bir kaymaya işaret ediyor. Sigara içmek bu kişinin önceki hayatının bir parçası idi, şimdikinin değil. Bu kişi artık kendisini sigara içen birisi olarak tanımlamıyor.
Gerçek davranış değişikliği kimlik değişikliğidir. Bir alışkanlığa motivasyon nedeniyle başlayabilirsiniz ama ona bağlı kalmanızın tek nedeni kimliğinizin bir parçasına dönüşmesidir.
Hedef bir kitap okumak değil, kitap okuyan birine dönüşmek olmalı.
Hedef bir defa spor yapmak değil, sporcu birine dönüşmek olmalı.
1. Olmak istediğiniz insan türüne karar verin
2. Bunu küçük kazanımlarla kendinize ispatlayın
Kendinize şu soruları sorun:
İstediğim sonucu, ne tür bir insan elde edebilir?
Nasıl bir insan 20 kilo verebilir?
Başarılı bir işi nasıl bir insan kurabilir?
Ben de şimdi sizinle beraber kendime soruyorum.
Benim hedefim Google, Apple, Amazon gibi trilyon dolar değerlemeye ulaşan bir teknoloji şirketi kurmak. Ama bu hedefe odaklanmıyorum.
Ben bu sonuca ulaşmam için nasıl bir insan olmam gerekir? Bunun için Amazon, Google, Apple gibi şirketlerin kurucularının özelliklerini araştırdım.
- Kararlı
- Asla pes etmeyen
- Sabırlı
- Güvenilir
- Çok çalışkan
- Uzun soluklu düşünen
- Sürekli kendini geliştiren
- Sürekli öğrenen
- İkna kabiliyeti yüksek
- Liderlik özellikleri olan
- Sağlığına dikkat eden
bir insan olmam gerekiyor. Nasıl bir insan olmam gerektiğini belirledikten sonra alışkanlıklar elde etmeye başlayabilirim. Sürekli aklımda bu özellikler olmalı.
Örneğin bir alışkanlık elde etmek istiyorum. Her sabah 5’te kalkıp çalışmak.
Çok çalışkan birisi haline gelmeyi kimliğimin bir parçası haline getirdiğimde sabah 5’te kalkma alışkanlığını elde etmem ve sürekli hale getirmem çok daha kolay olacaktır.
Alışkanlık elde etmek ve bunu sürekli hale getirmek ile ilgili en temel konuyu anladığınızı düşünüyorum.
Şimdi gelin beraber bir alışkanlık elde etmek için 4 adımdan oluşan bir yol haritası çıkaralım.
Bir davranış kazanmak istiyorsanız;
1. Görünür kılın
2. Cazip kılın
3. Kolaylaştırın
4. Tatmin edici kılın
Kötü bir alışkanlığı bırakmak istiyorsanız;
1. Görünmez kılın
2. İtici kılın
3. Zorlaştırın
4. Tatmin edici olmaktan çıkarın
1. Nasıl görünür veya görünmez kılabiliriz?
- Alışkanlık skor kartı oluşturun ve şu an yaptığınız alışkanlıklarınıza puan verin. Her davranış ile ilgili bu davranış olmak istediğim insan olmama yardım ediyor mu? sorusuna cevap verin.
Kilo vermeye çalışan birisi için her sabah fıstık ezmesi yemek kötü bir alışkanlık olabilir ama kas yapmaya çalışan birisi için iyi bir alışkanlık olabilir.
- Birçok insan motivasyon sıkıntısı çektiğini düşünür ama aslında netlik sıkıntısı çekiyorlar. Yapacağınız konular net olmalı.
Sabah 5.00’de 30 dk kitap okuyacağım.
Akşam 19.00’da 10 dakika süreyle egzersiz yapacağım.
Bu konuyu anlamak için bir deney yapmışlar. 248 insandan ilk gruptan sadece hangi sıklıkla egzersiz yaptıklarını takip etmeleri istendi. İkinci gruptakilere ise egzersiz sıklıklarını takip etmelerinin yanı sıra egzersizin faydaları hakkında yazılar okumaları istendi. Yani konu hakkında motive olmaları sağlandı.
Üçüncü gruba ise spesifik olarak plan yapmaları istendi. Yani her biri “Önümüzdeki hafta şu gün, şu saatte, şurada 20 dakikalık egzersiz yapacağım” diye plan yaptılar.
Sonuçta birinci ve ikinci gruptakilerin yüzde 35 ile yüzde 38’i haftada en az 1 defa egzersiz yaptı. Üçüncü grubun ise %91’i haftada en az bir egzersiz yaptı.
- Alışkanlık istifleme yapın.
Formül şu: Şu mevcut alışkanlıktan sonra şu yeni alışkanlığı gerçekleştireceğim.
Örnek:
Akşam eve geldikten sonra 10 dakika şınav ve mekik çekeceğim.
Akşam yemek yedikten hemen sonra dişlerimi fırçalayacağım.
- Motivasyon abartılıyor, ortam genellikle daha önemlidir.
Amsterdam yakınlarında bir yerde bazı evlerin her şeyi aynı olmasına rağmen %30 daha az elektrik faturası geldiğini fark ettiler.
Daha ucuz gelen evlerde tek bir fark buldular, o da elektrik saatlerinin yerleri.
Daha fazla fatura gelenlerin elektrik saatleri bodrumda iken, daha az fatura gelenlerin üst katta görünür bir yerdeydi. İnsanlar daha çok gördükleri için davranışlarını değiştiriyorlardı.
Daha fazla su içmek istiyorsanız su dolu şişenizi masanızın üzerine koyun.
- Kendinizi kontrol etmek istiyorsanız, uzak durun.
Telefonunuz sizin çok vaktinizi alıyor ve çalışamıyorsanız, çalışma esnasında başka bir odaya koyun.
2. Nasıl cazip ve itici kılabiliriz?
- Yapmak istediğiniz bir eylemi, yapmanız gereken bir eylemle eşleştirin.
Şu an benim için yürüyüş yapmak zor bir iş ve alışmaya çalışıyorum. Ama podcast dinlemek zevk veren bir iş. Bu ikisini birleştirdim ve şimdi podcast dinlemek sürecini yürürken yapıyorum. Zihnimde sadece yürüyor değilde podcast dinlediğim için daha kolay oluyor.
- Arzulanan davranışınızın normal davranış olduğu bir kültür ve ortama katılın.
Bir araştırmada on iki bin kişi otuz yıl boyunca takip edildi ve “insanın obez olma ihtimalinin, obez bir arkadaşı olması halinde yüzde 57 arttığı” saptandı.
Sigarayı bırakmak istiyorsanız sigara içmeyen insanlarla gezin ve vakit geçirin.
- Bir motivasyon ritüeli yaratın. Zor bir alışkanlıktan hemen önce, keyif aldığınız bir şeyi yapın.
Sizi mutlu eden bir şey bulun. Örneğin köpeğinizi sevmek. Köpeğinizi sevmeden önce üç derin nefes almak ve gülümsemek şeklinde bir ritüel oluşturun.
Zamanla nefes al ve gülümse rutinini iyi bir ruh haletine girmekle bağdaştırırsınız. Bir sıkıntı yaşadığınızda veya zor bir işi yapacağınızda öncesinde bu ritueli yapın.
3. Nasıl kolaylaştırabiliriz?
En iyi, iyinin düşmanıdır. Bir şeyi yapmak için mükemmel olmayı beklemeyin. Alışkanlıklar zamanla değil sık tekrarla oluşur.
İnsan daha az çabayla daha fazla başarmak ister. O yüzden motivasyon eksiğim var diye üzülmeyin, işi kolaylaştırın.
Ortadan bükülmüş bir bahçe hortumunu elinizde tuttuğunuzu hayal edin. Biraz su akıyor olabilir ama çok fazla değil. Suyun hortumdan geçiş hızını artırmak için iki seçenek var. Birincisi musluğu açarak daha fazla su gitmesini sağlamak, ikincisi ise hortumun kıvrımını düzeltmek.
Zor bir alışkanlığa bağlı kalmak için motivasyonunuzu pompalamaya çalışmak, bükülü bir hortuma daha fazla su geçmesini sağlamaya benzer. Bunu yapabilirsiniz ama çok çaba gerektirir ve hayatınızın gerilimini artırır. Öte yandan alışkanlıklarınızı kolaylaştırmak ve basitleştirmek hortumun kıvrımını düzeltmek gibidir.
- Kolaylaştırmak için ortamı hazırlayın.
Egzersiz mi yapmak istiyorsunuz? Egzersiz giysilerinizi, ayakkabılarınızı, spor çantanızı önceden hazırlayın.
Kötü bir alışkanlıktan kurtulmak için ise zorlaştırın. Örneğin televizyon izleme alışkanlığından kurtulmak istiyorsanız izledikten sonra fişi çekin, hatta televizyonu dolaba kaldırın. Tekrar izlemek istediğinizde zahmet çekmeniz gerekecektir.
- İki dakika kuralını uygulayın
Yapmaya çalıştığınız alışkanlığın 2 dakikalık versiyonunu yaparak başlayın. Spor yapmaya başlamak istiyorsanız, günlük sadece 2 dakika ile başlayın.
4. Tatmin edici kılın.
Tatmin olmazsanız alışkanlığı sürekli hale getirmek zordur.
İlerlemek tatmin edicidir, o yüzden ilerlemenizi somut olarak kaydedin. Her gün şınav çektiğinizde bir kavanoza bir taş atabilirsiniz, ya da bir takvimde işaretleyebilirsiniz.
Bu arada asla iki kez atlamayın. Bir gün yapamamış olabilirsiniz ama hemen telafi edin. Eğer iki gün üst üste devam ederse bırakmaya başlarsınız. Sizi mahveden hiçbir zaman ilk hata değildir, onu takip eden tekrarlı hatalar sarmalıdır.
Kimlik bölümünde detaylı anlatmıştım. Buradaki mesele aslında egzersizlerini kaçırmayan bir insan olmaktır. İyi hissederken spor yapmak kolaydır ama içimizden gelmediğinde umduğunuzdan çok azını bile yapsanız orada olmak çok önemlidir. Spor salonuna 5 dakikalığına gitmek performansınızı iyileştirmeyebilir ama kimliğinizi yeniden onaylar.
- Bir ortak bulun
Belirlediğiniz işi yapacağınız ortaklar bulun ve birbirinize söz verin. Gerektiğinde parasal cezalar bile koyabilirsiniz.
Evet sizlere “Atomik Alışkanlıklar” kitabından öğrendiğim 4 adımı anlattım. Şimdi hayata geçirme zamanı.
Bende şimdi sizinle beraber bu öğrendiklerimi hayata geçirmeye başlıyorum.
İlk adım olarak nasıl bir insan olmak istediğimi belirleyeceğim. Sonra;
- Şu an ki alışkanlıklarımı yazacağım ve puan vereceğim.
- Kötü alışkanlıklarımı bırakmak için öğrendiklerimi kullanarak yol haritası belirleyeceğim.
- Katmam gereken alışkanlıklarımı bir sheet dosyasına yazacağım.
- Günlük olarak başardığımda tik atacağım.
- Asla iki gün üst üste aksatmayacağım.
- Yapmak istediğim şeyleri netleştireceğim. (Yer ve zaman)
- Zor gelen alışkanlıkların basit halleriyle başlayacağım. Spor yapmak istiyorum, akşam eve geldiğimde 5 adet şınav çekerek başlayacağım. (Çok zor değil, muhtemelen 1 dakikamı bile almayacak)
- Ortamımı alışkanlıklarıma göre ayarlayacağım.
- Alışkanlıklarıma göre ortaklar bulacağım ve beni takip etmelerini isteyeceğim. (Büyük ihtimalle eşim olur.)
En önemlisi her gün %1 bile olsa iyileştireceğim. Atomlar kadar bu küçük alışkanlıklar ve küçük ilerlemeler birleşerek büyük bir değişim oluşturacağına eminim.
Umarım bu kitap sizinde hayatınızda bir şeyleri değiştirmenize yardımcı olur.
Emeğinize sağlık bir kaç gündür erteliyordum okumayı kendime göre önemli önceliklerim vardı bir yazıda ne olabilir ki diye geçti aklımdan ama zihnimde bir meşguliyet oluşturuyordu bir ara okurum dedim beklediğimden daha iyi buldum yazınızı :) İnsanların hayatına dokunmak güzel şey! Tebrikler
elinize sağlık hocam. insan gereçekten çok donanımlı bir varlık, ama bunu yönlendirebilene. teşekkürler, kaleminizin mürekkebi bol olsun.